Οι κυρώσεις της ΕΕ δυσκολεύουν τη Ρωσία…

Πριν τη κατάρριψη  του αεροσκάφους της πτήσης MH17 ήταν πολύ δύσκολο για τους Ευρωπαίους να επιβάλλουν σοβαρές οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Η κατάρριψη όμως ενός επιβατικού αεροπλάνου άλλαξε το «πολιτικό παιχνίδι» και ώθησε τα έως τώρα διστακτικά κράτη της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, κ.ά) να προβούν σε ενέργειες που θεωρούνταν απίθανες μέχρι πριν από ένα μήνα.

Είναι όμως ακόμη πιθανό ότι οι Ευρωπαίοι μπορεί σε λίγο καιρό να χάσουν το θάρρος τους.

Έχουν συμβεί και πιο παράξενα πράγματα, με την ΕΕ να αλλάζει στάση τη τελευταία στιγμή, και κανείς δεν μας λέει ότι τα μέτρα που επιβλήθηκαν δεν θα χαλαρώσουν στο εγγύς μέλλον.

Με βάση όμως τη πολιτική πραγματικότητα, και την επιμονή της Μόσχας ότι δεν έχει κανένα λόγο για να απολογείται, οι κυρώσεις μάλλον θα ισχύσουν μεσοπρόθεσμα.

Προσωπικά πιστεύω ότι οι εντάσεις στην Ουκρανία θα μειωθούν, αφού η συγκεκριμένη χώρα έχει ήδη υποφέρει πολλά. Όμως τα τελευταία πέντε χρόνια, εκεί που όλα έδειχναν να βελτιώνονται, στο τέλος κάτι συνέβαινε και επέρχονταν η καταστροφή.

Τι θα πετύχουν οι κυρώσεις;

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι θα προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στη ρωσική οικονομία.

Πιο συγκεκριμένα, οι αναλυτές συμφωνούν στο ότι οι πρόσφατες κυρώσεις θα περιορίσουν τη δυνατότητα των ρωσικών εταιριών να δανείζονται, ενώ όταν δανείζονται αυτό θα έχει αυξημένα κόστη. Να μη ξεχνάμε ότι είναι πολύ δύσκολο για να ολοκληρωθεί μια εμπορική συμφωνία όταν κανείς δεν γνωρίζει αν η τραπεζική χρηματοδότηση θα μπει σε μια μαύρη λίστα της ΕΕ.

Ο ρωσικός χρηματοπιστωτικός τομέας βρίσκεται ήδη σε τελμάτωση λόγω των κυρώσεων αλλά και της αβεβαιότητας που αυτές έχουν προκαλέσει.

Η παραδοσιακή δυνατότητα της Ρωσίας να δανείζεται από τη Δύση, και πιο συγκεκριμένα από το Λονδίνο, έχει σήμερα περιοριστεί.

Πολλοί όμως είναι εκείνοι που θεωρούν ότι οι κυρώσεις θα βοηθήσουν τη Ρωσία, αφού θα την αναγκάσουν να αναπτύξει τομείς της οικονομίας της.

Ο υπουργός Εξωτερικών Sergei Lavrov μετέφερε την επίσημη θέση της Μόσχας λέγοντας πως «θα ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες προκύψουν σε τομείς της οικονομίας μας, και ίσως βγούμε πιο δυναμωμένοι και ανεξάρτητοι…».

Ο πρόεδρος Πούτιν το πήγε ένα βήμα πιο πέρα σημειώνοντας ότι η αμυντική θωράκιση (αγορές) της χώρας του θα πρέπει να γίνει καθαρά εσωτερικό ζήτημα, και πως η Ρωσία θα κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει την μη εξάρτησή της από κανέναν τρίτο όσον αφορά στους εξοπλισμούς της.

Ο όρος Import substitution είναι αυτός με τον οποίο φλερτάρει σήμερα η Μόσχα, και αν συνεχιστούν οι κυρώσεις αυτή θα είναι η μέθοδος που μάλλον θα ακολουθήσει ώστε να μην εξαρτάται από τις εισαγωγές.

Ιδού όμως το πρόβλημα: Αυτή η μέθοδος δεν μπορεί να πετύχει.

Ο κατάλογος των κρατών που έχουν εφαρμόσει μια τέτοια μέθοδο με επιτυχία είναι πολύ μικρότερος από αυτόν των κρατών που μπήκαν σε οικονομικό μαρασμό.

Όταν λοιπόν το Κρεμλίνο μιλάει για Import substitution, φαντάζεται τον εαυτό του να μετατρέπεται σε μια Νότια Κορέα ή σε μια Ταϊβάν: δυναμική, καινοτόμο, και παγκόσμιας κλάσης οικονομία.

Το πιο πιθανό όμως είναι να γίνει μια ακόμη Αργεντινή: Ληθαργική, πανάκριβη, και αναχρονιστική.

Θεωρητικά, μπορεί να τονωθεί η εσωτερική παραγωγή, αν περιοριστούν τα ξένα προϊόντα. Δηλαδή, αν απαγορευτούν οι εισαγωγές κοτόπουλων από τις ΗΠΑ, οι Ρώσοι θα αρχίσουν να ιδρύουν δικά τους πτηνοτροφεία.

Αυτό όμως απαιτεί μια φιλελεύθερη και ελαστική εσωτερική οικονομία, καθώς και μια διάφανη, αποτελεσματική κυβέρνηση χωρίς φαινόμενα διαφθοράς.

Μόνο έτσι μπορούν να προκύψουν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις που θα καλύψουν το κενό των εισαγωγών. Αλλιώς, καταλήγεις σε αναποτελεσματικές, διαπλεκόμενες με την πολιτική εξουσία εταιρίες, που παράγουν πανάκριβα προϊόντα σε σχέση με αυτά των άλλων χωρών.

Με άλλα λόγια αν μπεις στο παιχνίδι της αντικατάστασης των εισαγωγών με δικά σου προϊόντα και αγαθά, και δεν τα καταφέρεις, οδηγείσαι  σε οικονομική στασιμότητα και καταστροφή.

Τα τελευταία 15 χρόνια η Ρωσία πλούτισε, αφήνοντας ελεύθερες τις εισαγωγές, αφού όλο και περισσότεροι Ρώσοι πολίτες ήθελαν και μπορούσαν να αγοράσουν ποιοτικά αγαθά. Αυτό βοήθησε στην άνθηση της ρωσικής οικονομίας γενικότερα.

Συνήθως πολλοί κατηγορούν τη Ρωσία διότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους φυσικούς της πόρους, όμως σε σχέση με άλλα κράτη έχει σίγουρα ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Δεν είναι κακό να πουλάει πετρέλαιο και από τα έσοδα αυτά να αγοράζει γερμανικά μηχανήματα.

Αυτό μάλλον είναι και το πιο αναμενόμενο, με δεδομένο το παρελθόν της χώρας, αλλά και το επίπεδο της ανάπτυξής της.

Πάντως, η εμπειρία άλλων κρατών που εφάρμοσαν το Import substitution, και η σημερινή κατάσταση των ρωσικών πολιτικών και οικονομικών θεσμών, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αντικατάστασης σε μεγάλη κλίμακα των ξένων εισαγωγών με ρωσικά υποκατάστατα θα αποτύχει παταγωδώς.

Αυτό βέβαια δεν είναι σίγουρο, αλλά δύσκολα θα μπορέσει η Ρωσία να αποτελέσει την εξαίρεση στον κανόνα.

Έτσι, μπορεί να θεωρούμε ότι οι κυρώσεις της Δύσης εναντίον της Ρωσίας θα την βοηθήσουν κάπως στο να ανασυντάξει την οικονομία της, αλλά μάλλον αυτό που θα γίνει θα είναι να τη γονατίσουν περαιτέρω.

Mark Adomanis

Moscow Times

Απόδοση: S.A.